15-16-njy Noýabrda, dünýäniň güýçli ykdysadyýetli döwletleriniň wekilleri Indoneziýanyň Bali şäherinde geçirilen G20 sammitine gatnaşdylar. Onuň gün tertibinde inçekesel adatdan daşary mesele bolup durýar.

Inçekesel ýüki agyr bolan Indoneziýa, G20 sammitinde kesele garşy göreşmek ugrunda ilkinji çagyryşy berdi. Geçen ýyl inçekesel 1.6 million adamyň ölümine sebäp bolup, COVID-19-dan soň iň ölümçilikli ýokanç keselleriň ikinjisidir.

Taýlandyň Pattaýa regionyndan "Jenap Prezerwatiw" lakamly Mechai Wirawaidýa ömrüne göwreliligiň öňüni alyş serişdeleri bilen bagly stigmalary ýok etmek ugrunda iş alyp bardy. Ol Taýlandda prezerwatiwleriň öz ady bilen, ýagny "Mechais" diýip atlandyrylmagyna-da garşy däl. Wirawaidýa prezerwatiw habarlylygyny artdyrmak we sosial ösüş üçin prezerwatiw dizaýnly "Kelemler we Prezerwatiwler" restoranyny hem açdy.

"AIW keselli adamlara we beýleki ejiz toparlara garşy stigmanyň we diskriminasiýanyň güýçlenmegi Gündogar Ýewropa we Merkezi Aziýa sebitindäki AIW epidemiýasyna çäre görmekde esasy päsgelçilik bolmagyny dowam edýär. Sebitdäki ýurtlaryň ählisinde AIW-iň ýokuşmagy we AIW-iň aýan edilmezligi jenaýat hasaplanýar. Döwletleriň aglabasynda birmeňzeş jynsly gatnaşyklaryň gadagançylygy aýrylan hem bolsa, geý erkekleri we erkekler bilen jynsy gatnaşykda bolýan beýleki erkekleri kemsitmek adaty zat bolup galýar" – diýip, Gündogar Ýewropa we Merkezi Aziýa üçin UNAIDS-iň ýerine ýetiriji müdiriniň orunbasary we sebit boýunça direktory Eamonn Mörfi belleýär.

2022-2026-njy ýyllarda, Ýewropa Bileleşiginiň (ÝB) maliýe kömegi bilen, Merkezi Aziýa döwletleriniň bäşisinde (Gazagystan, Gyrgyzystan, Täjigistan, Türkmenistan, Özbegistan) 10 million ýewrolyk taslama durmuşa geçiriler. Taslamany BSGG/Ýewropa amala aşyrar we onuň netijesinde 5 ýurduň saglygy goraýyş ulgamy mäkämleşer.

Şu ýylyň fewralynda Kolumbiýanyň ýokary kazyýeti abort gadagançylygyny aýyrdy. Indi Kolumbiýada dünýäniň iň liberal kanunlaryndan biri bar.

Meksika kämillik ýaşyna ýetmediklere ýaramaz iýmitleri we şekerli içgileri satmak gadagançylygyny girizdi, ýöne ýurtda iň elýeterli içgi bolan Coca-Cola entegem ýokary derejelerde kabul edilýär. Kompaniýanyň lobbi güýji "eýgertmejege" meňzeýär.

John Hopkins Uniwersitetiniň täze hasabatyna görä, Owganystanda Talibanyň hökümeti ele geçireni bäri saglyk işgärleri ýurtda enäniň we çaganyň saglyk ideginiň ýaramazlaşandygyny aýdýarlar.

BSGG-nyň ilkinji gezek çap eden global fiziki işjeňlik hasabatyna görä, 2030-njy ýyla çenli dünýäde ýarym milliard adamda fiziki işjeňligiň kemçiligi sebäpli süýji ýa-da ýürek keseli ýaly ýokanç däl keselleri (ÝDK) ýüze çykar.

BSGG patogen (kesel dörediji) kömelekleriň ilkinji sanawyny çykardy. Bu 19 organizm ilatyň saglygyna iň uly howp salýan patogen kömelekleri hasaplanýar we olar klimatyň üýtgemegi zerarly bejergilere has durnuklaşyp, dünýäniň has köp sebitine ýaýrap barýarlar.

Lancet Countdown-yň soňky hasabatyna görä, klimatyň üýtgemeginiň täsiri gitdigiçe güýçlenýärkä döwletler yzgiderli adamlaryň saglygyna zyýan ýetirjek ýalňyş kararlary berýärler.

Gazylyp alynýan ýangyçlara bolan global isleg klimatyň üýtgemegini güýçlendirip, her materikde müňlerçe adamyň ölümine we 2021-nji ýylda $250 milliarddan gowrak zyýana goýan howa betbagtçylyklaryna sebäp boldy.