• Makalalar
  • Sagdyn iýmitlenme we berhiz
  • Sagdyn iýmit

Üns ber! Saýtyň esasy maksady Siziň saglyk babatdaky gözýetimiňizi giňeltmekdir. Şonuň üçin-de, saýtda berilýän maglumatlar esasynda öz-özüňi bejermek maslahat berilmeýär. Öz-özüňi bejermeklik düýpli kynçylyklara uçradyp, janyňyza howp salyp biler. Saýtdaky makalalar, materiallar we beýleki maglumatlar bilim maksatly bolup, lukmanyň bejergisiniň ýa-da maslahatynyň ýerini tutup bilmeýär.

"GÖRK AGYZDAN" EGER DOGRY IÝMITLENSEŇ

  • Hyzmatdaşymyz
1 1 1 1 1 Gyzyklylygy: 4.80 (10 Ses)

iymitlenmek medeniyetiMen Türkmenistanyň tebigata we jan-saglyga biperwaý garamaýan ýaşaýjysy. Şonuň üçinem meni ilatymyzyň iýmit medeniýeti gyzyklandyrýar.

Biziň jan-saglygymyz iýýän zatlarymyza we olaryň hiline baglydyr. Elbetde, her bir maşgalanyň iýýän zatlary olaryň gazanjyna bagly bolýar. Maşgalalar hususy ýa-da döwlet dükanlaryndan ýa bolmasa ýerli bazarlardan azyk satyn alýarlar. Miweleriň bahasynyň etiň bahasyna golaýlaşanlygy sebäpli, olary satyn almak hemme maşgala başartmaýar. Sygyr etiniň gymmat bolany üçin, ilatyň köp bölegi etiň ýerine hökümet dükanlaryndan broýler towuk ýa-da towuk aýagyny (lýaşga) alýarlar. Bu towuklary peýdaly iýmit hasaplap bolmaýar. Emma olaryň arzan bahasy adamlary özüne çekýär we olaryň saglyga ýetirjek zyýany hakynda adamlar pikir etmeýärler.

Dowamy

  • 1934 gezek okalan
1 1 1 1 1 Gyzyklylygy: 4.00 (8 Ses)

et we rakTürkmen milli naharlarymyzyň aglaba böleginiň düzümi etden ybarat bolup, biz et we etden taýynlanan önümlersiz öz saçagymyzy göz öňüne hem getirip bilmeýäris. Onda-da dükanlarymyzda göreniňden işdäňi açýan dürli görnüşli we tagamly şöhlatlar, büzmeçler, kakadylan, duza ýatyrlan et önümleriniň ýanyndan olary satyn alman geçer ýalam däl. Dürli etlerden taýynlanýan çişlikler bolsa toý saçagynyň esasy tagamy bolup durýar.

Bütindünýä Saglygy Goraýyş Guramasy täzeden işlenen et önümleriniň, meselem, şöhlatlardyr, büzmeçleriň rak keselini döredip bilýändigini yglan etdi. Olar çilim, pestisidler bilen bir hatarda kanserogen önümlere degişli edildi. Şonuň bilen birlikde, gyzyl et, ýagny göle, goýun, doňuz we ýaby etleri hem belli bir görnüşlerde kanserogen önümlere degişli edildi. Şeýle netijelere Ragy öwrenmegiň Halkara agentligi tarapyndan geçirlen 800 barlaglara seljerme bermek arkaly gelindi. Barlaglara 10 döwletden bolan 22 sany ekspertler gatnaşdylar. Şeýle hem, barlaglar netijesinde işlenilen et önümleriniň içegäniň rak keselini döredip bilýändigi barada anyk subutnamalar tapyldy.

Dowamy

  • 2787 gezek okalan

PAGTA ÝAGYNYŇ PEÝDASY WE ZYÝANLY TARAPLARY

  • Hyzmatdaşymyz
1 1 1 1 1 Gyzyklylygy: 4.30 (33 Ses)

Gündelik durmuşymyzda ýygy ulanylýan pagta ýagy, irki döwürlerden bäri Merkezi Aziýa sebitlerinde giňden peýdalanylyp gelinýär. Merkezi Aziýanyň esasy naharlarynyň biri bolan palowyň pagta ýagyna bişirilmegi nahara özboluşly tagam berýär. Bu ýaga bolan talap ABŞ we Ýewropa ýurtlarynda hem barha artýar. Bu ýurtlarda iýmitde günebakar, zeýtun, mekge ýaglary has köp peýdalanylýar.

Biziň günlerimizde pagta ýagynyň iki görnüşi satlyga çykarylýar: arassalanan we arassalanmadyk. Birinji görnüşi yzygiderli arassalanmak netijesinde açyk sary reňke eýe bolýar, yssyz diýen ýalydyr we biraz hozuň tagamyny berýär. Şu görkezijileriň esasynda bu görnüşli ýag aşhanada we kosmetologiýada ulanylýar.

Dowamy

  • 5237 gezek okalan

DOGRY IÝMITLENIP HORLANMAGYŇ SYRLARY

  • Yslam Weliýew - sport türgeni
1 1 1 1 1 Gyzyklylygy: 4.58 (36 Ses)

Horlanmak isleýaňizmi? Belki, Siz öz agramyňyzy artykmaç diýip pikir edýänsiňiz? "Näçe az iýip, sport maşklaryny ýerine ýetirsem-de, horlanyp bilemok" diýýän bolsaňyz, şu makalany okamagy dowam ediň.

Düzümi az uglewodly (karbogitratly) önümleri iýiň!

Ilki bilen bir giňden ýaýran toslamany ret etmäge synanşalyň. "Az kaloriýa iýsem we maşklary ýerine ýetirsem, men horlanmaly". Hakykatdan hem, biziň köpümiz şeýle pikir edýäris. Ýalnyş, sebäbi bu formulada ýatdan çykarylan zat- açlyk duýgusy. Ondan bir näçe wagtlap gaçyp bilersiňiz. Onsoň edil bombanyň partlaýşy ýaly, agzyňyzy suwjardan agyr-agyr, tagamly naharlary köp mukdarda iýmäge çalşarsyňyz.

Dowamy

  • 15409 gezek okalan
1 1 1 1 1 Gyzyklylygy: 4.20 (20 Ses)

Täze ýyl baýramçylygy (dogrusyny aýtsak, diňe bir bu baýramçylykda hem däl) biziň bedenimiz üçin çynlakaý synag bolup durýar. Onuň hem sebäbi – biz alkogol içgilersiz şatlanyp bilmeýäris. Alkogol içgiler bilen birlikde nädip saglygyňa zyýan ýetirmän we başgalaryň keýpini bozman bolarka?

Biziň hemmämiz alkogolly içgileriň saglyk üçin zyýanlydygyny bilýäris. Ýöne onuň seýrek we akylly-başly, çeni bilen kabul edilmegi onuň zäherleme täsirini peseldip biler.

Taýynlyk görýäris

Alkogol içgisinden soňky nähoşlugyň döremegi (rus. – pohmelnyý sindrom) – siziň öňýanyndaky gün alkogoly çendenaşa kabul edendigiňiziň alamaty bolup durýar. Ýöne bedeni taýynlap, geljekki "alkogol agramlylyga" döz gelip bolar.

Dowamy

  • 4404 gezek okalan
1 1 1 1 1 Gyzyklylygy: 4.43 (21 Ses)

Esasy faktlar:

► Kadaly we dogry iýmitlenme ýaramaz iýmitlenme bilen baglanşykly kemçilikleriň we onuň beýleki ähli görnüşleriniň öňüni almaga ýardam berýär. Şeýle hem aşa semizlik, diabet (süýji keseli), ýürek keselleri, beýni gan aýlanşygynyň bozulmasy we rak ýaly ýokanç däl keselleriň döremeginiň öňüni alýar.

► Ýaramaz iýmitlenme we ýeterliksiz fiziki işjeňlik – şular tutuş dünýäde saglyk üçin esasy zyýanly faktorlar bolup durýar.

► Kadaly we dogry iýmitlenme tertibi ýaşaýşyň iň başyndan başlaýar – ene süýdi bilen iýmitlendirmek has uzakmöhletleýin oňaýly netijeleri gazanyp bilýär, meselem, çagada çagalyk we ýetginjeklik ýyllarynda artykmaç agramlylyk we aşa semizlik howpuny azaldyp bilýär.

► Bedenimize (kaloriýalar görnüşinde) girýän energiýa sarp edilýän energiýa bilen deňleşdirilmeli. Maglumatlara görä, zyýanly agramy almazlyk üçin ýag bedenimize girýän ähli energiýanyň 30%-den geçmeli däl, bu bolsa doýgun (goýy) ýaglardan doýgun däl (suwuk) ýaglara geçmeklik bilen hem-de senagat transýaglaryny iýmitde ulanmazlyk arkaly amala aşyrylmalydyr.

► Kadaly we dogry iýmitlenmäni ýola goýmaklygyň bir usuly hem, sarp edilýän erkin gantlaryň möçberiniň umumy energiýanyň 10%-den az bolmagyny gazanmakdyr. Goşmaça sagaldyş täsirini gazanmak üçin bu görkezijini has hem peseltmek maslahat berilýär, meselem jemi kuwwatlylyk berme paýyny 5 %-den geçirmezlik.

► Günüň dowamynda sarp edilýän duzlaryň möçberini 5 grama çenli çäklendirmek gan basyşyň ýokarlanmagynyň öňüni almaga ýardam edýär we uly ýaşlylarda ýürek keselleri we beýnä gan inme howpuny azaldýar.

► Bütindünýä Saglygy Goraýyş Guramasynyň agza döwletleri 2025-nji ýyla çenli adamzat tarapyndan nahar duzunyň ulanylşyny 30%-e çenli azaltmaklyk arkaly diabetiň we aşa semizligiň ösüşini togtatmak barada ylalaşyga geldiler.

Dowamy

  • 8966 gezek okalan
1 1 1 1 1 Gyzyklylygy: 4.88 (16 Ses)

Bütindünýä Saglygy Goraýyş Guramasy (BSGG) gündelik kabul edilýän gandymyzyň mukdarynyň iki esse azaldylmagyna çagyrýär. BSGG-nyň täze tekliplerine görä, adamyň her gün umumy kabul edýan kaloriýalarynyň diňe 5%-i goşulan gantdan ybarat bolmalydyr. Bu san aýallar üçin şekeriň 5-6 çaý çemçesiniň (25 g), erkekler üçin 7-8 çaý çemçesiniň (35 g) kadaly mukdar bolup durýandygyny aňladýar. Adamlaryň aglaba bölegi kesgitlenen gandyň kada hasaplanýan mukdaryndan azyndan iki esse kän kabul edýärler. Gazlandyrylan şekerli içgileriň bir gabynda dokuz çaý çemçesine (!) golaý gant saklanýar.

Dowamy

  • 5939 gezek okalan

ET, SEN NIRELERDE ÖNÜP-ÖSDÜŇ?

  • Maral Nazarowa
1 1 1 1 1 Gyzyklylygy: 4.71 (35 Ses)


Köpümize mälim bolşy ýaly, maly gysga wagtda ulaltmak we semretmek maksady bilen daşary ýurtlarda onuň iýmitine ösüş gormonlaryny we başga-da şonuň ýaly derman serişdelerini goşýarlar. Daşary ýurtlardan getirilen (importirlenen) etiň bahasynyň, elin, ýerli et bilen deňeşdirlende arzan bolýandygy hemmämize hem bellidir. Eýsem, daşary ýurtdan getirilen et adamyň saglygyna nähili howp salyp bilýär?

Dowamy

  • 6692 gezek okalan
1 1 1 1 1 Gyzyklylygy: 4.27 (22 Ses)

Iýmitiň dogry kabul edilmeginiň, sagdyn durmuş ýörelgesiniň esasy şertleriniň biri bolup durýandygy köpümize mälimdir. Iýmit kabul edilende önümiň diňe bir hiline, terligine, ýokumlylygyna üns berilmän, eýsem onuň kabul ediliş tertibine hem üns bermelidir. Iýmitiň tagamly bolma şertini berjaý etmekden başga-da, ony kabul etmegiň aşakda beýan edilen esasy düzgünlerine eýerme, iýmit siňdiriş agzalaryň işiniň kadaly ýagdaýda saklanmagyna hem-de iýmitiň doly özleşmegine kömek edip biler.

Dowamy

  • 6689 gezek okalan
1 1 1 1 1 Gyzyklylygy: 4.13 (8 Ses)

Gen inženerçiligi barha ýaýbaňlanýar

Biz gen inženerçiligi barada nämeler bilýäris? Günde-günaşa bu ylmyň kömegi bilen döredilen iýmit önümlerini biz golaýymyzdaky dükanlardan, bazarlardan satyn alýarys. Genetik taýdan özgerdilen (modifisirlenen)  iýmit önümleriniň täsiri  şu günki güne çenli doly öwrenilmedikdir.

Bu önümler barada düşünjäni giňeltmek üçin, ilki bilen olaryň atlandyrylyşyna üns bereliň.

Genetiki taýdan özgerdilen önüm näme?

Dowamy

  • 5325 gezek okalan