Ýetginjekleriň aglabasynyň ilkinji söýgi gatnaşyklary esasy tejribe bolup hyzmat edýär. Megerem, başga adam bilen araçägiňe üns bermekde ilkinji ädim söýgi gatnaşygynda ädilýär. Her bir fiziki ýakynlygy öz içine alýan gatnaşykda razyçylygyň (Adamyň her bir işi etmäge razy bolmagy. Razyçylyk bermek üçin adamyň zehini dury bolmaly. Ýagny serhoş, aklyna zeper ýeten ýa-da kanuna görä rugsat edilen ýaşdan kiçi bolmaly däl.) zerur bolşy ýaly, söýgi gatnaşygynda hem seniň möhüm hasaplaýan zatlaryň bolup biler. Öz islegleriňe düşünmegiň we şertleriň barada ýoldaşyň bilen gürleşmegiň welin birbada çylşyrymly gelmegi mümkin. Çäkleriňi anyklamak we olary ýoldaşyň bilen gürleşmek üçin aşakdaky ädimleri göz öňüne tutup bilersiň.

Ýatda sakla: sen islendik söýgi gatnaşygynda özüňi parahat we howpsuz duýmaga mynasypsyň.

1.   3 Teswir

Sen egindeşleriň ýanynda özüňi elmydama rahat duýýarmyň? Olaryň diline düşmezlik üçin okuwa ýa üýşmeleňe gidesiň gelmedik wagtyny ýadyňa sal. Belki bu ýagdaý seniň öz başyňdan geçen däldir, ýöne ýa özüň ýa dost-joralaryň başga biriniň üstünden gülüp görensiňiz.

Lakam dakmak, masgaralamak, ýaňsylamak, agzyna öýkünmek, badak atmak – ýönekeý göz bilen seretseň bu hereketler ýaşlaryň arasynda adaty zat ýaly bolup görünýär. Emma welin, bularyň hemmesi zyýansyz däldir. Hut şular ýaly, ilkibaşda adaty bolup görnüp, soňra ula ýazýan "üns alamatlary" sebäpli müňlerçe ýaşlaryň okuw, dostluk we şahsy durmuşy zaýalanýar.

1.   1 Teswir

Ýoldaşy bilen 2 ýyl ýaşaşyp aýrylyşyp gelen aýal doganym bilen ilkinji gezek ýakynda şahsy gürrüň etdim. Ol ene-atamyzyň närazylygyna garamazdan gaçyp gidipdi. Ol maňa munuň sebäbini "Men ejem dagy söýgä düşünmeýärler diýip pikir etdim. Maňa Guwanç öýmüzde görmeýän söýgimi we mährimi beripdi" diýip, düşündirdi. Meniň üçin bolsa biziň ene-atamyz dünýädäki iň mähirli, iň düşünjeli ene-atalardy. Olar bizi hiç kimden kem etmän ulaltdylar. Bizi ylym-bilim almaga höweslendirdiler. Bize ellerinden gelen terbiýäni berdiler. Meň üçin olaryň bize bolan yhlasy we azaby olaryň söýgüsidi. Aýal doganym üçin bolsa söýgi ýürekdeşligi we yzygiderli ýakymly sözleri hem öz içine almalydy.

1.   1 Teswir

International Planned Parenthood (IPPF) guramasy dürli ýaşdaky adamlara olaryň seksual we önelgelik saglygyna degişli maglumatlary, hyzmatlary elýeter edýan gurama. Bu guramanyň esasy maksady adamlara ylmy taýdan dogry maglumatlara esaslanyp özleri, maşgala agzalary üçin dogry çözgüdi saýlap bilmeklerine ýardam bermekdir.

IPPF "Abort barada bilim nähili berilmeli?" atly mugallymlar, ýaş adamlar bilen iş alyp barýan terbiýeçiler üçin niýetlenen gollanmany işläp düzdi Bu gollanmada ýaş adamlaryň abort barada öwrenmeli bilimi, maglumatlary barada gürrüň alnyp barylýar. Gollanmada maglumatlary dürli ýaşda bolan ýaşlar üçin adaptirläp hödürlemegiň netijeli usullary görkezilýär. Maglumatlaryň we gürrüňdeşlikleriň diňleýjileriň medeniýetine, aň-düşünjesine gorä uýtgedilip, ýerlikli berilmegi ündelýär.

1.   3 Teswir

2005-nji ýylda men 9-njy klasdadym. Biz klasyň oglan-gyzlary bolup anatomiýaň jyns organlaryna niýetlenen sapagyna garaşýardyk. Emma oňa gezek gelende mugallym ol temaň üstünden böküp, yzyndaka geçdi – utandy. Şeýle sebӓplerden mende bu güne çenli jynsy bilimsizlik bar.

Birnӓçe ýyl geçeninden soň meniň jora mugallymym kellesini ýaýkap, uly klasdaky erkek okuwçylarynyň aýdyp berenlerini meň bilen paýlaşdy. Kiçi şӓherçeleriň 14-16 ýaşly türkmen oglanlary jynsy gatnaşykda tejribeli bolmak üçin we türkmen gyzlaryna "toýa çenli garaşmaly" diýip ӧwredilýӓndigi üçin, tenini satýan aýallara gidýӓn ekenler. Olaryň birnӓçesine bolsa jynsy aragatnaşyk arkaly geçýӓn keseller ýokuşypdyr. Sebӓbi prezerwatiwden ýa-da ony nähili ulanmalydygyndan habarsyz ekenler.

1.   2 Teswir

"Eje sen meni dükandan hem almansyň öýdýän. Hiç hili dükan dagam ýok, çagalar ýatgyda ulalýar ekeni. Men şu gün mekdepde eşitdim" diýip, meniň 10 ýaşly oglum uly bir açyşy habar berýän ýaly, maňa çynlakaý äheňde habar berdi. Hawa, bu maglumat oňa uly açyşy aňladýardy, men bolsam öz döreden aldawymy nädip aklajagymy bilmän, adamymyň ýüzüne seretdim. Eger birnäçe wagt öň berlen soraga men hakykata ýakyn jogap tapan bolsam, bu wagt beýle oňaýsyzlyk duýmazdym we oglumyň ynamyndan gaçmazdym..."

1.   11 Teswir

Ilçilikde häli-şindi: "Pylanyň ogly, gyzy ýa-da özi janyna kast edipdir" diýen ýaly gynançly habarlary eşdip durýarys. Eşden badymyza hem bolan ýagdaýa ynanman "nätdiňaý, pahyr bolmandyraý" ýaly geň galyjy we gynanç bildiriji sözleri aýdýarys. Göräýmäne sagat, hemme zatdan üpjün ýaşap ýören biriniň, beýle ýoly saýlap, ýaşaýyş bilen hoşlaşmagy gaty gynandyryjy ýagdaý. Ýurdumyzda öz janyna kast etmeklik barada anyk statistiki maglumat bolmasa hem, bu ýagdaýyň ýygy-ýygydan duş gelýändigini hemmämiz bilýändiris, görendiris ýa-da öz janyna kast etmek bilen ýogalan ýakyn garyndaşyňyzyň, goýup giden derdini çekip ýöreniňiz bardyr...

1.   8 Teswir

Köpçülikde el telefonda gürleşende özüni ker bilen gürleşýän ýaly alyp barýanlara duşmadygymyz ýok bolsa gerek. Şeýle ýagdaýlarda köpümiz ýylgyryp oňýan bolsak, köpümiziň rahatlygymyz bozulýandyr. Köpümiz biygtyýar ol kişiniň gürrüňlerine ünsümizi berýändiris. Köpümiz bolsa içimizden zeýrenýändiris. "Ker bilen gürleşýän" adam bolsa töwereginden bihabar gürrüňini dowam etdirýändir.

Aramyzda näçämiz şeýle wakalardan täsirlenip, öz telefonda gürleşme ýollarymyzy derňewden geçirýärkäk? Näçämiz özümizi telefon ulanmakda kämil diýip hasaplaýarkak? Eýsem, siz telefon ulanmagyň hem öz edebi düzgünleriniň (etika) bardygyndan habarlymysyňyz?

1.   7 Teswir

Ýene-de diýdiler: "Ulalyp ýaşyň
Garaja gyl bilen basyrlar döşüň"
"Döşüňe bitýänçä şol gyl – diýdiler,
Günäňi geçerler, ogul!" diýdiler.
"Döşüňe bitensoň şol gyl – diýdiler,
Döşüňe mynasyp bolgun diýdiler".

Hawa, gyzlaryň gurjak, oglanlaryň bolsa aşyk oýnamasyny goýbolsun edýän ýetginjeklik döwri bilen tanyş dälimiz ýok bolsa gerek. Bütindünýä Saglygy Goraýyş Guramasynyň bellemegine göra, 10-19 ýaş aralygyndaky gyzlary we oglanlary ýetginjek diýip hasap etmek bolar. Adamyň durmuş basgançaklarynyň (çagalyk, ýetginjeklik, ýigitlik, garrylyk) her biriniň hem özüne ýetesi ruhy, fiziki we sosial hupbatlary bolýar. Ylaýtada, ýetginjeklik döwri iň agyr geçýäni diýlip hasaplanylýar. Çünki bu döwürde ynsan çagalykdan ymykly çykyp, jogapkärçiliklerden doly, şahyryň aýdyşy ýaly, ýalňyşlyklarynyň bagyşlanmasy bes edilip, her adiminiň derňeljek ululyk dünýäsine gadam basýar.

1.   9 Teswir

Belli bolşy ýaly, sosial ulgamlarynyň aragatnaşyk serişdesi höküminde has elýeterli we amatly bolany üçin türkmen ýaşlarynyň arasynda olaryň meşhurlygy günsaýyn artýar. Häzirki wagta LINE biziň ýurdumyzda ulanylýan iň meşhur sosial ulgamlaryň biri bolup durýar. Onuň kömegi bilen ýaşlar diňe biri-biri barada maglumat alma bilen kanagatlanman, eýsem bilmezlikden geljekde özlerini howply ýagdaýlara saljak suratlaryny hem goýýarlar.

Tehnologiýalaryň ösmegi adamzadyň durmuşynda täze mümkinçilikleri we amatlyklary döredýär. Mysal üçin, geçen döwürlerde uzak ýerlere hat ugradyp onuň jogabyny almak üçin aýlar we ýyllar sarp edilýärdi. Internediň ösmegi hat iberip almak üçin sarp edilýän wagty birnäçe sekunda çenli azaltdy. Ýöne, hemme taýagyň iki ujynyň bolşy ýaly, bu mümkinçiligi betniýetli maksat bilen hem ulanyp bolýar. Sekstiň hem şuňa mysal bolup biler.

1.   6 Teswir