Immun ulgamy (rus. – immunitet) – bedeni daşky gurşawyň dürli ýaramaz täsirlerinden (ýokançlyklar, allergenler) goraýan bedeniň goraglylyk ulgamydyr.

Bedeniň goraglylyk ulgamy iki görnüşde tapawutlandyrylýar: doga we gazanylan. Doga işleýän immun ulgamy tiz hereket edýär-bu ulgama degişli fagosit öýjükler, interferon, alawlama hadysanyň mediatorlary dörän näsazlygy duýup, onuň bilen göreşmäge başlaýarlar. Gazanylan immun ulgamynyň işi çylşyrymlydyr. Onuň işi kesgitlenen howpa garşy ýörite täsir etjek öýjükleri işläp çykaryp, soňundan ony ýok etmäge gönükdirilendir. Immun ulgamynyň bu görnüşi belli bir ýokançlygy "ýatda saklap", indiki gezek oňa duşulanda çalt göreşmäge mümkinçilik berýär. Şeýlelikde, gazanylan immun ulgamynyň "ýadynda" biziň bedenimiziň duşmanlarynyň hemme sanawy saklanylýar. Her adamda bu sanaw dürlüdir.

Siller ýa-da suw joşgunlary gurak ýerleri zerur bolan suw bilen üpjün edýän hem bolsa, olar agyz suw çeşmelerini zäherläp, suwuň üsti bilen geçýän keselleriň köpelmegine eltip bilýärler.

Seniň içýän suwuň dürli çeşmelerden gelýän bolmagy mümkin: ýerüsti suwlardan, ýerasty suwlardan ýa-da şäher suw ulgamyndan. Siller bularyň her birine täsirini ýetirip bilýär.

Psihologik zorluk adama göze görünýän şikes ýa-da ýara salmaýar, emma adamyň erkini elinden bermegine we özüne bolan ynamy peselip, içinden yza çekmegine alyp barýar.

Psihologik zorluk emosional ýa-da psihologik taýdan basyş etmegi, gorkuzmagy, manipulýasiýany öz içine alyp, pidada gysga we/ýa-da uzak möhletleýin psihologik trawma galdyrýar.

Palliatiw kömek agyr kesele duçar bolan pasiýentleriň we olaryň maşgalalarynyň ýüküni ýeňledip, durmuş hilini gowulandyrýar.

Palliatiw kömek kimlere gerek?

Durmuşynyň hiline täsir edýän ýa-da juda ynjalyksyzlyga salýan agyr keselden ejir çekýän islendik adam palliatiw kömekden peýda tapyp biler. Köplenç palliatiw kömege mätäç adamlaryň hroniki keseli bolýar: ýürek-damar keselleri, rak keselleri, hroniki dem-alyş ýollarynyň keselleri, AIDS we süýji keseli. Başga-da ençeme keseller palliatiw kömegi talap edip bilýärler, meselem, böwrek durmasy, demensiýa, dermanlara durnukly inçekesel, ýaýraň skleroz we rewmatoid artiti.

Iýmit zäherlenmesi haçanda adam mikroblar ýa-da beýleki zyýanly bakteriýalar bilen zäherlenen iýmit ýa-da içgi kabul edende döreýän keseldir. Alamatlary köplenç zäherlenen iýmiti iýeniňden birnäçe sagadyň ýa-da birnäçe günüň içinde ýüze çykýar. Esasy alamatlar:

Meniň goňşym, iki çaganyň atasy: "Men hemişe işde bolmaly. Çagalarym aç däl. Ilden kem iýenoklar, ilden kem geýenoklar. Olary zada zar edemok. Olary diňläp, gepleşip oturmaga meniň wagtym hem ýok" diýip, öz atalyk borjunyň dogry ýerine ýetirilýändigini belleýär. Ýöne, şahsyýeti diňe maddy baýlyklar kemala getirmeýär ahyryn.

Çagaň bilen içgin we pozitiw söhbetdeşlik çaganyň bilmeýän soraglaryna jogap tapmaga, özüne bolan ynamyny güýçlendirmäge, öz ýalňyşyny wagtynda anyklamaga, başgalar bilen gatnaşyk açmaga, öz arzuwlaryny amala aşyrmaga kömek edýär. Çaga ene-atasyna imrinmäge, olaryň başdan geçirýän ýaşaýyş kynçylyklaryna gowy düşünmäge, olaryň içki dünýäsine aralaşyp, maşgala gatnaşyklaryny öwrenmäge, olary hormatlamaga mümkinçilik berýär. Ene-atanyň beren maslahaty ýa-da ýerlikli aýdan belligi köp ýyllardan soň hem kompas kimin durmuşda dogry ýoly tapmaga kömek edýär.

Akupunktura (iňňe bilen bejergi) – gadymy bejeriş usuly bolup, onuň netijeliligi häzirkizaman lukmançylygynda hem ykrar edilendir. Akupunktura bedeniň anyk bellenilen nokatlaryna derasty inçejik iňňeleri goýmak arkaly geçirilýär.

Halk lukmançylygy

Halk lukmançylygynyň uzyn taryhy bar. Halk lukmançylygy – saglygy goramak, fiziki we akyl keselleriniň öňüni almak, anyklamak, gowulaşdyrmak ýa-da bejermek üçin ulanylýan dürli medeniýetleriň ýerli halkynyň teoriýalaryna, ynançlaryna we tejribelerine esaslanýan, düşündirip bolýan ýa-da bolmaýan bilimleriň, başarnyklaryň we tejribeleriň ýygyndysydyr.

Tagtabit (Lat. Cimex lectularius) maýda, ýasy, mugthor (parazitik) möjejik bolup, ukuda ýatan adamlaryň we haýwanlaryň ganlaryny sormak arkaly iýmitlenýär. Tagtabitler gyzylymtyl goňur reňkli, ganatsyz, 1-7 millimetr ululykda bolýarlar we iýmitlenmän birnäçe aý diri galyp bilýärler.

Güýz-gyş aýlary başlanýan möwsümleýin dümew keseli dem alyş agzalarynyň keseliniň ýokarlanmagyna getirýän esasy sebäp bolup, adamlaryň saglygyna zeper ýetirýändir we zähmete bolan ukyplylygyny pesedýändir.

Möwsümleýin dümew-bütin dünýä ýaýran dümew wirusynyň döredýän ýiti ýokanç keselidir. Wirusyň dört görnüşini tapawutlandyrýarlar: A, B, C we D. Dümewiň A we B görnüşi hemişe keseliň möwsümleýin ýaýramalaryna (epidemiýalara) getirýändir.