Üns ber! Biziň saýtymyzyň esasy maksady Siziň saglyk babatdaky gözýetimiňizi giňeltmekdir. Şonuň üçin-de, saýtyň sahypalarynda berilýän maglumatlaryň esasynda öz-özüňi bejermek maslahat berilmeýär. Öz-özüňi bejermeklik düýpli kynçylyklara uçradyp, janyňyza howp salmagy ähtimal. Lukmanlar saýtyň üsti bilen size bejeriş berip bilenoklar. Lukmanlaryň jogaplary, makalalar, jemgyýetçiligiň teswirleri diňe maslahat hökmünde kabul edilmeli.
Öýdäki (maşgaladaky) zorluk Türkmenistanda her maşgala diýen ýaly täsir edýän jemgyýetçilik meselesidir. Emma, gynansakda, ýurdumyzda döwlet edaralary ýa aýallara we çagalara garşy zorlugyň bardygyny inkär edýärler ýa-da muňa göz ýumýarlar. Bu bolsa maşgaladaky zorlugy öwrenmäge, oňa düşünmäge we çözgüt tapmaga böwet bolup durýar. Şol sebäpli hem, biz öýdäki zorluk hakynda ähli toslamalary paş etmek, ol barada düşünjämizi giňeltmek, öz şahsy jogapkärçiligimize düşünmek we jemgyýetimizdäki bu çynlakaý meselä degişli açyk gürrüňdeşligi öňe sürmek maksady bilen şu düşündiriş maglumatly işi taýýarladyk.
Высказанное в блоге мнение может не отражать точку зрения редакции.
Представьте, что вы зашли в коммерческий за морковью в Ашгабаде. И тут на кассе говорите, что у вас с собой свой пакет. А теперь попробуйте угадать, как отреагирует на это продавец? Скорее всего, на вас посмотрят косо. Даром же дают. Зачем свои таскать в сумке? А когда с собой контейнер из сумки выкладываешь для кусочка торта с собой, так вообще продавец чуть в обморок не падает от такого непонятного поведения.
Makalada beýan edilýän pikirler hem-de garaýyşlar awtoryň özüne degişlidir. Awtoryň pozisiýasy Saglyk redaksiýasynyň pozisiýasyny suratlandyrmaýar.
Jemal
Meniň bir goňşym bar, ady Jemal. Jemal 33 ýaşynda we 3 sany 3 ýaşdan kiçi gyzy bar. Jemal ýoldaşy we çagalary bilen gaýynlarynda ýaşaýar. Bize-de her gün "Telefonyňyzdan jaň edäýeýin?" diýip, gelýär. Jemalyň telefonyny adamsy sögüşenlerinde döwüpdir. Bir gün, "Näme üçin täze telefon alaňyzok, ýa-da gaýynlaryňkydan aýlaňňok?" diýip, soradym. Gynançly ýylgyryp, "Alyp berenoklar, jaň etmäge-de berenoklar" diýdi. Onuň her jaň etmäge gelende aýdyp berýän zatlaryndan inim tikenekleýär. Mysal üçin, gaýynlary plan jaýda ýaşaýarlar. Jemal, adamsy we çagalary bolsa wremýankada. Jemal bilen çagalarynyň plan jaýa girmesi gadagan ekeni. Gaýyn enesi Jemal bilen sögüşse, ogluny ýanynda ýatyryp, Jemalyň ýanyna ugradanok ekeni. Adamsy Myrat bolsa özüni hiç zat bilmeýän ýaly alyp barýar. Jemaly idemeýär we goldamaýar. Onuň daşyndan bolsa, keýp çekmäni, oturlyşyklara gatnaşmany gowy görýär. Men bolsa haýran galyp diňleýärin...
Высказанное в блоге мнение может не отражать точку зрения редакции.
3 октября этого года на сайте Всемирной Организации Здравоохранения (ВОЗ) были опубликованы новые данные по детскому ожирению, информация о факторах риска возникновения неинфекционных заболеваний и о качестве «уличной» еды или, так называемого, «туркменского фастфуда» в Туркменистане. Новость преподнесена пока что только на английском языке, что создает, на мой взгляд, сложности для ознакомления с данной статистикой туркмено и русскоязычными читателями страны.
Изучая новые данные ВОЗ о нашей стране мне хотелось вспомнить дополнительную статистику от того же источника по тем же самым сферам здоровья, опубликованные за последние годы. И сравнение оказалось неоднозначным.
Lukmançylyk boýunça Nobel baýragyny şu ýyl amerikan alymy Jeýms Allison bilen ýapon alymy Tasuku Hondzýo T-öýjükleri ulanmak bilen rak keselleriň immun bejeriş usulyny işläp düzendikleri üçin aldylar.
Adatça adamyň immun ulgamy (kesellere garşy durýan goraýjy ulgam) bedende uýtgän öýjükleri özbaşdak göžläp dargadýar we olara köpelmäge ýol bermeýär. Ýöne rak öýjüklerine bu tebigy goragy "aldama" başardýar we täze howply döremä ulalmaga mümkinçilik döredýär.
Alymlar Allison bilen Hondzýo rak öýjüklerini "aldap", olara immun ulgamyny togtatmaga mümkinçiligi bermezlik başartdy. Bu geçirlen işler ragyň bejergisinde uly açyş we öňegidişlik bolup, bu häsiýet täze dermän serişdeleriniň döredilmegine uly mümkinçilik berdi.
Habaryň iňlisçesi we çeşmesi: Turkmenistan: new findings on street food, NCDs risk factors and childhood obesity.
Bu habar häzire çenli diňe iňlis dilinde çap edildi. Habar Saglyk.org topary tarapyndan has köp sanly türkmenlere maglumat ýetirmek maksady bilen türkmen diline terjime edildi. Terjime üçin Bütindünýä Saglyk Guramasy bilen hyzmatdaşlyk edilmedi.
2018-nji ýylyň iýul aýynyň 18-22 aralygynda Türkmenistandaky Bütindünýa Saglyk guramasynyň (WHO) döwlet ofisi we BSG-nyň Ýokanç däl Keselleriň öňüni alýan, olara gözegçilik edýän Ýewropa ofisi köçe iýmitleri, ýokanç däl (red. ýürek-damar, rak, diabet, öýken) kesellerine eltýän faktorlar we çaga semizligi ugurlaryndan 3 sany barlagnamanyň ilkinji netijelerini aýan etdiler. Ol netijeler birnäçe üstünlikleriň, şol sanda, birnäçe aladalandyryjy ýagdaýlaryň hem üstüni açdy.
Jennet beýleki gyzlar ýalydy. Men oňa kiçiräkkä iňlis dili öwredýärdim. Ol hemme gyzlar ýaly mekdebe gidýärdi, öýünde ejesine kömek edýärdi. Ol okuwy gutaryp, hünär edinip, bagtly maşgala gurmagy arzuw edýärdi. Ýöne birden Jennediň durmuşy üýtgedi, käbir zatlar ugruna bolman başlady. Durmuş onuň isleýşi ýaly dowam etmedi. Jennet başyna inen kynçylyklara çykalgalaryň "iň garaňkysyny" saýlady, hawa, siz dogry düşündiňiz, ol öz janyna kast etdi.
Meniň pikirimçe, bu günki gün suisid, ýagny öz janyňa kast etmek ýurdumyzda uly bir heläkçilikleriň biri bolup durýar. Biriniň özüni öldürmegi ýa-da öldürmäge synanyşmagy baradaky habarlary ýygy-ýygydan eşidip durus. Meniň çaklamalaryma görä, ýurdumyzda suisid esasan hem ýaşlaryň arasynda dürli sebäpler bilen edilýär. Şowsuz söýgi, ene-ata bilen oňuşmazlyk we psihiki bozulmalar bu problemanyň giňden ýaýran sebäpleri bolup durýar. Bütindünýa Saglyk Guramasyna (WHO) görä, Türkmenistanda ýaş boýunça suisidiň derejesi 100 000 ilatdan 7.2 adam janyna kast edýär.
Güýz aýlary ýetip geldi, onuň yzysüre bolsa gyş pasly geler. Onuň bilen birlikde bizi möhüm işlerimizden alyp galyp, düşege ýatyrjak dümew hem peýda bolar. Bütindünýä Saglygy Goraýyş Guramasynyň hasabatlaryna görä, her ýyl 3-5 mln. adam dümew bilen keselleýär, epidemiýa döwründe onuň gaýraüzülmelerinden 300 müňden 650 müň aralygy adam ölýär.
Ondan goranmak üçin siz nämeler etmeli? Witamin serişdelerini, sarymsakdyr-sogan, limon almazdan öň – özwagtynda öňüni alyş sanjymyny alyň. Dümewe garşy waksinasiýanyň alynyş düzgünleri we wagty barada maglumaty siz ýaşaýan ýeriňiz boýunça Saglyk öýlerinden, maşgala lukmanyndan alyp bilýärsiňiz.
Использование и распространение материалов рекомендуется, однако, воспроизводство и публикации копий материалов не могут быть использованы в коммерческих целях. Дальнейшее использование разрешается в соответствии с условиями лицензии Creative Commons.
Use and dissemination of the materials is encouraged; however, reproduction and cross-posting of copies may not be used for commercial purposes. Further usage is permitted under the terms of the Creative Commons License.
Materiallary ulanmak we ýaýratmak maslahat berilýär. Emma materiallaryň göçürme nusgalaryny gazanç maksady bilen gaýtadan işläp çap etmek gadagandyr. Bu materaillary mundan beýläk Creative Commons lisenziýasynyň şertlerine laýyklykda ulanmak rugsat edilýär.
Copyright © 2011-2019 www.saglyk.org
All Rights Reserved.