Waksina önümçilik üçin nädip tassyklanylýar?

Waksina kliniki synaglardan geçensoň, degişli regulirleýji edara onuň hilini, howpsuzlygyny, we täsirliligini barlagdan geçirýär. Waksina regulýatorlaryň tassyklamasyny alansoň, ol irki kwalifikasiýa üçin Bütindüný Saglygy Goraýyş Guramasyna (BSGG) ugradylýar. Irki kwalifikasiýada waksina hil, howpsuzlyk, we täsirlilik boýunça synagdan geçirilýär – bu BMG-a we beýleki halkara guramalara waksinanyň ähli talaplara laýyk gelýändigini kesgitlemäge mümkinçilik berýär.

Nemesler öz dilini ep-esli derejede uýtgedip COVID-19 degişli 1200-den gowrak täze adalgasyny döredipdir. Germaniýanyň Leýbniz instituty olaryň hemmesini jemledi diýip, "Guardian" neşiri habar berýär.

Waksinanyň düzüminde nämeler bolýar?

Waksinalarda kesel döredýän organizmiň maýdajyk bölejikleri ýa-da şol bölejikleri ýasamak üçin bluprint (bir zady nädip gurmagy/ýasamagy düşündirýän plan) saklanýar. Şeýle-de, waksinada ony howpsuz we netijeli saklamak üçin beýleki ingrediýentler bolýar – bu ingrediýentler waksinalaryň köpüsiniň düzüminde bar we onlarça ýyllap milliardlarça waksina dozalarynda ulanylyp gelinýär.

Waksinany düzýän her bir ingrediýentiň ýörite maksady bolup, olaryň her biri önümçilik prosesinde synagdan geçirilýär. Ingrediýentleriň ählisi howpsuzlyk üçin synagdan geçirilýär.

BSGG-nyň immunizasiýa boýunça strategik maslahatçy ekspertler topary (SMET) 18 we ondan ýokary ýaşly adamlarda COVID-19-a garşy Moderna mRNA-1273 waksinasyny ulanmak boýunça wagtlaýyn maslahatyny çykardy.

Ilki bilen kimlere waksina berilmeli?

Ähli COVID-19 waksinalarynda bolşy ýaly, waksinasiýada wirusyň ýokuşma howpy abanýan saglyk işgärleri we gartaşan adamlar ileri tutulmaly. Has köp waksina elýeterli bolanda, COVID-19-yň agyr täsirlerine we saglyk deňsizligine duçar bolan adamlary göz öňünde tutup, beýleki ileri tutulýan toparlara waksina sanjylmaly.

Waksinasiýa degişli maglumatlar gazetleriň, sosial mediýanyň, telewideniýanyň, radionyň üsti bilen halk köpçüligine ýetirilmeli. Waksinasiýa ilata düşnükli türkmen we rus dillerinde düşündiriş işleri arkaly geçirilmeli. Düşündiriş işleri geçirilmese, galp maglumatlar, myş-myşlar we konspirasiýa teoriýalary ýaýrap, ilata zyýan berip bilýär. Ýurduň СOVID-19-a garşy waksinasiýa meýilnamasynda şeýle soraglara anyk jogaplar bolmaly:

Biziň içimiz-daşymyz, ähli ýerimiz, mikroblardan doly. Eger uýgun (aňsat keselleýän) adam zyýanly organizme gabat gelse, bu keseliň döremegine ýa-da ölüme eltip bilýär.

Beden özüni dürli ýollar bilen patogenlerden (kesel dörediji organizm) goramaga ukyply bolýar. Ham, nem, we kirpijekler (hapalary öýkenden daşlaşdyrýan mikroskopik tüýjagazlar) – bularyň hemmesi patogenleriň bedene girmesine fiziki böwet bolup hyzmat edýärler.  

Eger patogen bedene giräýse, onda bedenimiziň gorag ulgamy bolan immun ulgamy oýanýar. Immun ulgamy patogene hüjüm edýär we ony ýok edýär.

8-nji ýanwar, 2021 ýyl

BSGG-nyň immunizasiýa boýunça strategik maslahatçy ekspertler topary (SMET), adatdan daşary ýagdaýlarda ulanmak üçin tassyklanan ilkinji COVID-19 waksinasyny (Pfizer-BioNTech waksinasy) ulanylyşa goýbermek barada syýasy maslahatlaryny çap etdi.

SMET-e görä, Pfizer-BioNTech COVID-19 mRNA waksinasy howpsuz we täsirlidir. Şeýle-de bolsa, garşy görkezmeler, üpjünçilik ýetmezçiligi ýa-da maglumatlaryň çäklidigi sebäpli, ilatyň belli bir toparyna waksina maslahat berilmeýär. Häzirki wagtda, ilatyň bu toparyna ýiti allergiýasy bolan adamlar, göwreli aýallaryň aglabasy, ileri tutulýan topara girmeýän halkara syýahatçylar we 16 ýaşdan kiçi çagalar degişlidir.

Hemmelerden öňürti waksina edilmeli adamlar – bular wirus ýokuşma howpy abanýan saglyk işgärleri we gartaşan adamlardyr.

Alymlar COVID-19 alamatlary barada maglumat ýygnamagyny dowam edýärler:  

↪ Medpage Today habarlar gullugy Internal Medicine Žurnalynyň täze geçiren barlagyna esaslanyp, COVID-19 hassalarynyň aglabasyna tagam we ys alyş duýgulary 6 aýyň içinde gaýdyp gelýän bolsa, käbir hassalar üçin munuň has uzak dowam etmegi mümkindigini aýdýar.

Ýanwar 7, 2021, BSGG/Ýewropa COVID-19 barada wirtual mediýa brifingi

Žurnalistleriň soraglaryna jogap bermezden öňürti, Dr. Hans Kluge we BSGG/Ýewropa ekspertleri COVID-19 ýagdaýy barada belliklerini hödürlediler. Doly wideony şu ýerde görüp bolýar.

Peter Leonard, Eurasianet.org redaktory sorady:

"Iýul aýynda BSGG wekilleri Türkmenistana resmi sapara baryp gaýtdylar. Missiýanyň soňunda, Türkmenistana COVID-19 testlerini has köp geçirmek we testleriň netijelerini tassyklamak üçin olary ýurduň daşyndaky BSGG laboratoriýalaryna ibermek maslahat berildi. Emma, bu maslahatlaryň hijisi hem berjaý edilmedi – bu sizi aladalandyrýarmy? Şeýle-de, syýahat çäklendirmeleri sebäpli, test tassyklamalary üçin Türkmenistana baryp bilmeýändigiňizi belläpdiňiz, emma bu hem hakykata gabat gelmeýär. Çünki syýahat çäklendirmeleri noýabrda nemes lukmanlaryny Türkmenistanyň prezidentini görmäge barmakdan saklamady. BSGG üçin COVID-19 barada nädogry maglumatlary ýaýratmakda alyp barýan aç-açan we howply işlerini Türkmenistanyň ýüzüne goýmaga wagt bolmadymy?"

Ýakynda saglyk hukuklarynyň hünärmenleri tarapyndan barlaglar geçirilip, dünýä ýurtlarynyň aglabasynyň pandemiýa döwründe halkara kanunlary bozýandyklary anyklanyldy.

2019-njy ýylda, Global Saglyk Kanuny Konsorsiumy (GHLC) tarapyndan, geljekde Ebola we SARS ýaly ýokanç keselleri sebäpli jemgyýetçilik saglygynyň krizisi dörände, ýurtlaryň birek-birek bilen nähili gatnaşyk etmelidigini düşündirmek üçin, esasy taraplary seljerilipdi.