Aýallara garşy diskriminasiýanyň ähli görnüşlerini ýok etmek boýunça Komitetiň 87-nji mejlisi (29-njy ýanwar 2024 – 16-njy fewral 2024)

Türkmenistan
Ýanwar 29, 2024

Center for Reproductive Rights guramasynyň çykyşy

Hanym başlyk we hormatly Komitetiň agzalary, Türkmenistanda aýallaryň aborta elýeterliliginden söz açmak mümkinçiligi üçin size minnetdarlygymy bildirýärin.

Gandaky belogyň derejesini ölçemekligiň Alsgeýmer keselini anyklamakda tas oňurgadan suwuklyk almak we beýnini surata düşürmek bilen deň netije berip biljekdigini soňky ylmy barlag görkezdi.

Ylmy barlagda ABŞ-dan, Kanadadan we Ispaniýadan jemi 786 gatnaşyjyny öz içine alan dürli synaglaryň derňewleri öwrenildi. P-tau217 belogynyň tapylmagy Alsgeýmeriň ýüze çykmagy bilen berk baglanyşdyrylýar. Bu belogyň gandaky möçberini ölçemek arkaly keseliň alamatlaryny anyk kesgitläp boljakdygyny ylmy barlagçylar bellediler.

Gyrgyzystanda palliatiw kömege mätäç adamlaryň anyk sany näbelli bolsa-da, ýurtda hasaba alnan 25 müňden gowrak rak keselli pasiýent bar. Emma palliatiw kömek diňe onkologik kesellilere däl, eýsem inçekesel, ýürek keselleri, AIDS, süýji keseli we adamyň ömrüniň soňuny kynlaşdyrýan başga-da birnäçe kesellerden ejir çekýänlere gerek bolup bilýär.

Palliatiw kömek bejerip bolmaýan ýa-da agyr geçýän kesellerden ejir çekýän adama, onuň ýagdaýyna baglylykda, ýaşaýşy üçin amatly şertleri döredýän çäreleriň toplumydyr. Palliatiw lukmançylygyň esasy wezipesi agyryny we başga bimaza ediji alamatlary ýeňletmek, ýokary hilli ideg, şol sanda pasiýente we onuň dogan-garyndaşlaryna sosial, psihologik we ruhy taýdan goldaw bermekdir.

Birleşen Milletler Guramasynyň Türkmenistandaky Ösüş Maksatnamasy (BMGÖM) Türkmenistanyň Saglygy goraýyş we derman senagaty ministrligine (TSGDSM) ýürek-damar, dem alyş we newrologik keselleri bejermek üçin dermanlary gowşurdy. Dermanlaryň jemi bahasy 375,244.80 ABŞ dollaryna barabar bolup, Türkmenistanyň hökümeti tarapyndan maliýeleşdirildi.

Antibiotik serişdelerine bolan durnuklylyk – bu bakteriýalaryň, wiruslaryň, kömelekleriň (gribok), we parazitleriň dermanyň täsirine öwrenişmegidir. Bu hadysa köp duş gelýän ýokanç keselleriň bejergisini kynlaşdyryp, keseliň ýaýramagyna, agyrlaşmagyna we ölümçiligiň artmagyna eltip bilýär.

Ylmy barlagçylaryň bellemegine görä, howanyň üýtgemegi bilen utgaşyp artjak antibiotiklere durnuklylyk dünýäniň ilatyna howp abandyrýar.

Howanyň üýtgemegi we antibiotiklere durnuklylyk döwrümiziň iň uly iki saglyk meselesidir.

Soňky ýyllarda garaşsyz çeşmeler Türkmenistanda tozanly tupanlaryň turýandygy barada ýygy-ýygydan habar berýärler. Sen şeýle ýagdaýy başdan geçirip gördüňmi? Tozanly howanyň saglygyňa täsirlerinden habaryň barmy?

2023-nji ýylyň maýynda ÝUNISEF Türkmenistandaky çagalara sagdyn endikleri ösdürmäge kömek etmek maksady bilen "Ýartygulak we onuň dostlary" atly çagalar kitabyny çap etdi. Kitap Türkmenistanda COVID-19-a jogap taslamasynyň çäginde Bütindünýä banky we Türkmenistanyň hökümeti tarapyndan maliýeleşdirildi. Ýigrimi sahypalyk kitap esasan 4-10 ýaş aralygyndaky çagalar üçin niýetlenip, türkmen we rus dillerinde elýeterlidir.

Saglyk.org redaksiýasy kitap barada synyny paýlaşýar.

Hindistanda tenini satmaga mejbur edilen iki sany özbegistanly gyz gorkuzmalara we zalymlyga sezewar bolandyklary barada BBC Hindi habarlar gullugyna gürrüň berdiler. Olar immigrasiýa jerimeleri sebäpli Hindistandan çykyp bilmeýän ençeme gyzlar bilen birlikde özlerini gapana düşen ýaly duýýarlar.

Adaty sowuklama ýa-da dümew üçin derman gözläniňizde dykylan burny açmagy, burnuň akmasyny duruzmagy we üsgülewügi aýyrmagy wada edýän birnäçe serişdelere duş gelip bilersiňiz.

Emma, lukmanlar şol dermanlaryň sowuklamany bejerýändigi barada ylmy subutnamalaryň ýetersizdigini aýdýarlar.

Gyzamyk örän ýokanç keseldir. Wirusa ýakynlaşan, emma zerur goranyşy bolmadyk 10 adamdan 9-syna gyzamyk wirusy ýokuşýar. Gyzamygyň möwjemesi sebitde habar berilýän hadysalaryň sany garaşylýan mukdardan köp bolanda yglan edilýär. Häzirki wagtda, gyzamyk hadysalary dünýäniň ähli sebitlerinde ýüze çykýar. 12,985 sany habar berlen hadysa bilen Gazagystan gyzamygyň iň köp ýaýran on ýurdunyň arasynda üçünji orunda durýar.