Salam, gadyrly saýtyň okyjylary! Siziň maşgalaňyzda 1-nji sentýabrda 1-nji synpa gitjek çaga barmy? Eger bar bolsa, onda şu makalamyz hut Siziň üçindir!

Ine, tomus pasly hem tamamlandy. Täze okuw ýyly başlanýar. Muňa aýratyn hem 1-nji synpa gitjek körpeler sabyrsyzlyk bilen garaşýarlar. Olar özleriniň täze portfeline, onuň içini doldurýan täzeje galamdyr kitaplaryna guwanýarlar.  Olar indi mekdebe gatnap, özlerini ulularyň hataryna goşulan diýip saýýarlar.

Her bir ene-ata işjeňligiň çaga üçin näderejede wajypdygyna örän oňat düşünýär. Çagany dogry iýmitlendirmegi, oňa mynasyp ýaşaýyş şertlerini döretmegi başarýan ene-ata, çagasynyň sportuň haýsy görnüşi bilen meşgullanjakdygyny kesgitlemekde kynçylyk çekýär. Ene-ata özlerine şeýleräk soraglary  berýärler: Sportuň bu görnüşi çaga laýyk gelýärmi? Çaga kynçylyklara döz gelip bilermi ýa-da ejizlärmi? Bu türgenleşikler bedenterbiýe ýaly bolarmy? Ýa-da olar uly sporta eltýän ýolmy?  Umuman, bu soraglaryň ählisi-de ähmiýetli. Emma iň esasy zatlaryň biri – çagaňyzyň fiziki taýdan işjeň bolmagydyr.

Ýetginjegiň  sportuň bir görnüşinden beýleki görnüşine ýygy-ýygydan geçip durmagy islenilmeýär. Gowusy – onuň sportuň bir ýa-da iki  görnüşi bilen meşgullanmagydyr. Ol köp zada ýetjek bolman, belli bir ugurda uly üstünlikleri gazanar. Bu bolsa ol ugruň dogry saýlanylmagyny talap edýär. Ene-ata hem çagany ugrukdyrmagy, oňa maslahat bermegi unutmaly däl.

Ençeme ýyllaryň dowamynda geçirilen barlaglaryň netijesinde hemme eneleriň ýaňy doglan balalary babatda şol bir hereketi gaýtalaýandyklary anyklanyldy. Eneleriň hemmesi öz balalaryny ilkinji gezek görenlerinde, olara barmaklarynyň ujyny emaý bilen degirýärler.

Biraz wagtdan ene öz balasyny eliniň aýasy bilen sypalap başlaýar. Bize ýetip gelen taryhy maglumatlar arkaly irki döwürlerde-de çaga owkalalamalarynyň bolandygy mälimdir.

Çaganyň birinji yyly onuň fiziki ösüşiniň çalt depginler bilen öňe gidýän wagtydyr. Körpejik doglandan bäri agramyny üç esse artdyrdy, boýy 25sm.-e çenli ösdi. Onuň birinji dişleri çykdy. Ol diňe ene süýdi bilen iýmitlenmän, başga önümleri hem iýmäge  başlaýar. Çaganyň beden agzalary ösüp, olaryň işi daşky gurşawyň üýtgeýän şertlerine uýgunlaşmalydyr. Şol uýgunlaşmalar dowam edýänçä, körpejikde dürli kynçylyklar ýňze çykyp biler.

Ejesiniň içinde oňaýly şertlerde ösüp, ulalýan çaga doglandan soň, daşky gurşawyň hemme üýtgeşmelerine uýgunlaşmaly bolýar. Ol indi özbaşdak dem almaly, temperaturanyň üýtgemegine, täze iýmiti özleşdirmäge öwrenişmeli...

Çaga lukmanlaryň bellemegine görä, çaganyň ömrüniň birinji aýy, çaga üçin kyn, köp üýtgeşmeli döwür bolýar. Dogabitdi şikeslenmeler, keseller hem şu döwürde ýüze çykyp, köp kynçylyklary döredip bilýär.

Täze doglan çaganyň beden agzalarynyň anatomiki aýratynlyklary, olaryň işiniň kämil däldigi sebäpli ýüze çykýan käbir kynçylyklary bilmek ene-atalara peýdaly bolar. Olary bilmek bilen, olar çaga seretmegiň aýratynlyklaryny öwrenip, özlerini howsala salýan ýagdaýlaryň öňüni alarlar.