Ençeme ýyllaryň dowamynda geçirilen barlaglaryň netijesinde hemme eneleriň ýaňy doglan balalary babatda şol bir hereketi gaýtalaýandyklary anyklanyldy. Eneleriň hemmesi öz balalaryny ilkinji gezek görenlerinde, olara barmaklarynyň ujyny emaý bilen degirýärler.

Biraz wagtdan ene öz balasyny eliniň aýasy bilen sypalap başlaýar. Bize ýetip gelen taryhy maglumatlar arkaly irki döwürlerde-de çaga owkalalamalarynyň bolandygy mälimdir.

Çaganyň birinji yyly onuň fiziki ösüşiniň çalt depginler bilen öňe gidýän wagtydyr. Körpejik doglandan bäri agramyny üç esse artdyrdy, boýy 25sm.-e çenli ösdi. Onuň birinji dişleri çykdy. Ol diňe ene süýdi bilen iýmitlenmän, başga önümleri hem iýmäge  başlaýar. Çaganyň beden agzalary ösüp, olaryň işi daşky gurşawyň üýtgeýän şertlerine uýgunlaşmalydyr. Şol uýgunlaşmalar dowam edýänçä, körpejikde dürli kynçylyklar ýňze çykyp biler.

Dogrumdan soňky döwür, çaganyň ýoldaşynyň çykmagyndan soň başlanýar we dogrum wagtynda üýtgeme geçiren hemme agzalar we beden ulgamlary öňki ýagdaýyna gaýdyp gelýänçä dowam edýär. Ol 6-8 hepde aralygy öz içine alýar.

Bu döwürde çaga dogran enäniň hemme agzalary göwrelilikden öňki ýagdaýyna gaýdyp gelýär.

Dogrumdan soňky döwürde, diňe çaga barada dälde, eýsem ene barada alada etmek wajypdyr. Enäni alada, ünsli, mähirli gatnaşyk bilen gurşamaly. Bu ýerde çaganyň atasynyň, başga maşgala agzalaryň orny ulydyr.

Göwrelilik döwründe, geljekki ene özünde döräp, ulalýan täze ýaşaýşy kabul etmäge öwrenişýär. Dograndan soň ol ene bolýar. Ol çagany duýmaly, oňa öwrenişmeli, onuň aladasy bilen ýaşamaly. Çaga degişli hemme işlerde ol özüne uly jogapkärçiligi almaly bolýar.

Ejesiniň içinde oňaýly şertlerde ösüp, ulalýan çaga doglandan soň, daşky gurşawyň hemme üýtgeşmelerine uýgunlaşmaly bolýar. Ol indi özbaşdak dem almaly, temperaturanyň üýtgemegine, täze iýmiti özleşdirmäge öwrenişmeli...

Çaga lukmanlaryň bellemegine görä, çaganyň ömrüniň birinji aýy, çaga üçin kyn, köp üýtgeşmeli döwür bolýar. Dogabitdi şikeslenmeler, keseller hem şu döwürde ýüze çykyp, köp kynçylyklary döredip bilýär.

Täze doglan çaganyň beden agzalarynyň anatomiki aýratynlyklary, olaryň işiniň kämil däldigi sebäpli ýüze çykýan käbir kynçylyklary bilmek ene-atalara peýdaly bolar. Olary bilmek bilen, olar çaga seretmegiň aýratynlyklaryny öwrenip, özlerini howsala salýan ýagdaýlaryň öňüni alarlar.

Göwreli aýal özgerýär, ol täsin duýgulary başdan geçirýär. Dogrudan hem, öz bedeninde ösüp, hereket edýän çagany duýma geň dälmi näme?...

Göwrelilik diňe bir aýalyň ruhy dünýäsini üýtgetmän, eýsem, bedeniň hemme agzalarynyň işini hem üýtgedýär.

Göwrelilik döwrüne mahsus kynçylyklar hem ýüze çykyp biler. Olary wagtynda bilip, degişli çäreleri geçirme göwreli aýalyň ýagdaýyny ýeňilleşdirip biler.

ÇALT – ÇALTDAN    BUŞUKMA.

Bu kynçylyk göwrelilikde bedende bolup geçýän gormon üýtgeşmeleri bilen düşündirilýär. Aýal gormonlarynyň uly mukdary çanaklyk agzalarynyň gan aýlanşyny ýokarlandyrýar. Gan damarlarynyň dolmagy böwregiň, peşew haltasynyň işini wagtlaýyn üýtgedýär. Bu alamat göwreliligiň ikinji üç aýlygynda azalýar. Ýatgynyň ulalyp, peşew haltany basmagy netijesinde bolsa, göwreliligiň üçünji üç aýlygynda bu kynçylyk ýene-de gaýtalanýar.

EKT – bu aýal öýjüklerini bedenden daşary tohumlandyryp, ýatga goýmak yaly çäreler toparýny öz içine alýar.

EKT-ma usuly geçen asyryň ahyrynda doly işlenip düzüldi we ilkibada ýatgynyň turbajyklarynyň geçirijiliginiň bozulmagy bilen dörän önelgesizligi bejermekde ulanyldy. Häzirki wagtda, EKT-ny, başga usullar bilen bejerip bolmaýan är-aýal önelgesizliginiň hemme görnüşlerinde hem ulanýarlar.