Ýürek aritmiýasy – ýüregiň oýandyryjylygynyň, ýygrylşynyň, ritminiň we uruş ýygylygynyň bozulmagy netijesinde ýüze çykýan kadadan daşary ýagdaýydyr.

Kadaly ýagdaýda ýürek bir minudyň dowamynda 60-80 gezek urýar. Ýüregiň her urgusynda onuň bölümleriniň yzygider ýygrylmagy bolup geçýär – ilki alynýürekler, soň mädejikler. Ýüregiň kadaly urgysyndan üýtgän islendik ýagdaýyna aritmiýa diýilýär.

Ýürek keselleriniň we ölümçiligiň statistikasynyň görkezişi ýaly, hemme ýürek keselleriniň arasynda ýurek ritmleriniň bozulmagyndan döreýän ölümçilik 10-15%-i düzýändir.

Käbir adamlaryň aňynda orun alan ýeke-täk ýalan düşünje olary ýalňyşlyga iterýär: haçan-da seni gaýgy-gam, gussa basanda, işleriň ugruna bolmadyk ýagdaýynda, 50 gramjyk aragy jyňkytmaly we sen dünýäň aladasyndan dynýaň... Elbetde, bu ýagdaý belli bir wagt aralygynda aladalardan dyndyryp biler. Ýöne uzak wagtlyk dowam edýän bu hereketler ol adam üçin has uly aladalary – dowamly arakhorlugy (alkogolizm keseli), oňa bolan baglylygy döredip başlar. Islendik araga bolan baglylygyň düýp sebäbini gaýgy-gama, streslere, şowsuzlyklara garşy durmaga başarnygyň ýoklugu bilen baglanyşdyryp bolar.

Ölümiň esasy sebäpleriniň hatarynda dünýä boýunça rak ikinji orny eýeleýär. 2015-nji ýylda bu keselden 8,8 mln adam ýogaldy. Dünýäde her bir altynjy ölümniň sebäbi rakdyr.

↪ Rakdan ölýänleriň 70%-e golaýy pes we orta derejeli girdeýjisi bolan döwletlerde ýaşaýarlar.

↪ Rakdan dörän ölümçiligiň takmynan 1/3 bölegi özüňi alyp barmagyň düzgünine we iymit tertibine bagly bolan esasy bäş sany töwekgelçilik bilen şertlenendir: beden agramynyň ýokary indeksi, miweleriň we gök önümleriň az iýilmegi, fiziki işjeňligiň ýoklugy, temmäkiniň we alkogol içginiň ulanylmagydyr.

↪ Ragyň ýüze çykmagynda esasy faktoryň biri temmäkiniň ulanylmagy bolup, şu keselden ölenler umumy görkezijiniň 22 %-ni tutýar.

Öýken emfizemasy – öýken dokumasynyň üýtgemegi netijesinde onuň çişip ulalmagy bilen häsiýetlendirilýän keseldir. Bu dowamly öýken keseliniň ady grek sözi bolan "emphysao" – çişirmek sözünden gelip çykýandyr.

Dürli sebäpler (öýken keselleri, himiki maddalar, şikesler) netijesinde öýkendäki alweolalaryň araçäkleri dargap, bronhlaryň şahalanýan uçlary giňeýändir. Öýkenler ýel berlen ýaly çişip, olaryň göwrümi ulalýandyr, öýken dokumasynda bolsa howa boşluklary (bully) döreýändir. Bu bolsa döş kapasasynyň çelek görnüşli giňelmegine getirýär. Çişip ulalan öýkeniň bölekleri onuň sag böleklerini basyp, tutuş howa alyşma hadysasynda bozulma döredýär. Şonuň bilen birlikde öýkeniçre basyş hem ýokarlanyp, öýken arteriýasynyň basylmagyna itergi berýändir. Şol bir wagtyň özünde dörän basyşy ýeňip geçmek üçin ýüregiň sag bölümleri hem uly agramlylyk bilen işleýärler. Bu bolsa ýürek myşsasynyň üýtgäp, onuň sag bölümleriniň giňelmegine we "öýken ýüreginiň" döremegine getirýändir.

Ginekomastiýa – erkek göwüsleriniň mäzli ýa-da ýag dokumalarynyň köpelmeginiň hasabyna bir taraplaýyn ýa-da iki taraplaýyn göwrüminiň ulalma ýagdaýydyr. Göwüsde gatylyk, göwüs mäzleriniň ulalmagy, ellenilip barlananda agyry, oňaýsyzlyk ýagdaýlary ýüze çykarylýar. Ginekomastiýada göwüs mäzleri 2-den 10 sm diametre çenli ulalyp bilýär. Ginekomastiýa sagdyn 13-14 ýaşly ýetginjekleriň arasynda 50-70% çenli, 40% töweregi – orta ýaşlylarda, 60-70% – gartaşan adamlarda ýüze çykýar. Ginekomastiýa erkek adamlarda fiziki oňaýsyzlyk we psihologiki kynçylyk döredýändir.

Duodenit – bu oniki barmak içegäniň (latyn dilinden – duodenum) nemli örtüginiň alawlama ýagdaýydyr. Ol iýmit siňdiriş ulgamyna degişli möhüm agza bolup, aşgazandan soň ýerleşýändir we inçe içegäniň başlangyjy bolup durýandyr. Onikibarmak içegede iýmit aşgazanasty mäziň bölüp çykarýan şiresi bilen işlenilýändir we sorulma taýynlanylýandyr. Ondan başga hem, onikibarmak içege iýmit siňdiriş ulgamyň işini we alyş-çalyş hadysalary sazlamaga kömek edýän gormonlary işläp çykarmaga gatnaşýandyr.

Kerlik – bu eşitmek ukybynyň doly ýa-da bölekleýin (gulagy agyrlyk, eşidişiň peselmegi) peselmegidir. Bu ýagdaýdan ilatyň 5%-e golaýy ejir çekýändir. Bu keselde adam düýbünden eşitmeýär ýa-da eşidişiň pesligi sebäpli sözleri aýyl-saýyl edip bilmeýär. Şol sebäpli hem adam başga adamlar bilen sözleşip bilmeýär we onuň beýleki adamlar bilen gatnaşygy kynlaşýar.

Eşidişiň peselmeginiň sebäpleri

Lipoma – ýag dokumasyndan emele gelýän howply bolmadyk täze döremedir. Köplenç deriniň üstki gatlagynyň aşagynda ýerleşip, ýekeje çiş bolup ýüze çykýarlar, ýöne deriniň hemme gatlagynda, hat-da myşsa gatlaklarynda hem peýda bolup, köpleýin hem ýüze çykyp bilýärler. Lipomalaryň ösüşinde howply çiş keseline geçmek töwekgelçiligi örän kiçi bolup, ol haýal ösýändir.

Lipomanyň derasty ösýän görnüşi has köp duş gelip, peýda bolýan lipomanyň 95% görnüşi ýekelikde ýüze çykýandyr. Toparlaýyn ýüze çykýan görnüşleri endokrin näsazlyklary bolan adamlarda köp gabat gelýär. Şeýle hem köplük bolup ýüze çykýan görnüşi erkek adamlara garanyňda, aýallarda ýygy duşýar.

Ähli janly-jandaryň ýaşaýşy üçin wajyp zatlaryň biri – dem alyşdyr. Şonuň üçin hem bedeniň arkaýynçylygy, oňaýlylygy, agzalaryň dogry işlemegi dem alşyň hiline baglydyr.

Burnuň dykylmagy güýz-gyş döwürlerinde beden üçin köpdürli oňaýsyzlygy döredýän esasy meseleleriň biridir. Burnuň çylşyrymly gurluşy dem alşyň kynlaşmagyna getirip bilýändir.

Geliň, düşünmek üçin burnuň gurluşyna üns bereliň:

Tromboflebit keseli näme?

Damaryň içki diwarynyň gaýnaglamagy we şonuň netijesinde diwarda trombyň (gan lagtasy) emele gelmegine – tromboflebit diýilýär. Köplenç tromboflebit aýaklarda duş gelse-de, aýratyn ýagdaýlarda ol ellerde, döş kapasa wenalarynda we boýun wenalarynda hem emele gelip bilýär. Damaryň diwarynda tromb emele gelmän gaýnaglama hadysasy dörände flebit barada aýdylýandyr.