Üns ber! Saýtyň esasy maksady Siziň saglyk babatdaky gözýetimiňizi giňeltmekdir. Şonuň üçin-de, saýtda berilýän maglumatlar esasynda öz-özüňi bejermek maslahat berilmeýär. Öz-özüňi bejermeklik düýpli kynçylyklara uçradyp, janyňyza howp salyp biler. Saýtdaky makalalar, materiallar we beýleki maglumatlar bilim maksatly bolup, lukmanyň bejergisiniň ýa-da maslahatynyň ýerini tutup bilmeýär.
Simfiz – bu ýörite lukmançylyk sözi bolup, "çat" ýa-da "çatalba" manysyny berýär. Kadada çat hereketsiz bolýar. Ýöne göwrelilik döwründe käbir aýallarda çat süňklerde çişginlilik döräp, aralary açylyp başlaýar. Bu göwrelilikde döreýän simfizit keseliniň alamaty bolup, esasan göwreliligiň 20 hepdesinden soň ýüze çykýar.
Simfizitiň sebäpleri entek doly öwrenilmedik bolsa-da, amaly lukmançylykda oňa getirýän käbir faktorlar anyklanandyr:
Otyrýer nerwiniň (rus. sedalişşnyý nerw) sowuklamagy (işias) – sowuklama hadysasyny we otyrýer nerwiniň gysylmagy bilen häsiýetlendirilýän alamatlar toplumyny düzýändir.
Işias dürli keselleriň gaýraüzülmesi höküminde ýüze çyksa-da, esasan bil-türre osteohondrozynda ýa-da şol ýerde çykýan ingide döräp bilýändir. Esasan bu kesel gartaşan adamlarda we fiziki agramly işlerde işleýän adamlarda ýygy ýüze çykyp bilýär.
Işias göwrelilik döwründe hem ýüze çykyp bilýär. Göwrelilik ýagdaýynyň oňurga agram salmagy, oňurgalaryň biraz üýtgemegine we otyrýer nerwiniň gysylmagyna getirip bilýändir.
Rak keselinden ýogalýanlaryň arasynda, öýkeniň rak keselinden soň göni içegäniň ragy ikinji orny eýeleýändir. Bütindünýä Saglygy Goraýyş Guramasynyň (BSGG) bellemegine görä, 2018-nji ýylda rak keselinden ýogalan 9,6 mln. adamdan 1,8 mln. adam ýogyn we göni içegäniň ragyndan ýogalandyr.
Göni içegäniň ragy 40-60 ýaş aralygynda has ýygy anyklanylýan bolsa-da, ol has ýaş adamlarda hem kesgitlenip bilýär. Erkek adamlar we aýallar deň ýygylykda keselleýärler.
Sepsis bedeniň howply ýokançlyga bolan umumy jogabyny häsiýetlendirýär. Sepsisi başgaça ganyň zäherlenmegi, bakteriemiýa, septiki sindrom ýa-da alawlama hadysasyna ulgamlaýyn jogap sindromy diýip hem atlandyrýarlar.
Sepsis – ýerli ýokançlykly ýagdaýa jogap edip, bütin bedende, ulgamlaýyn döreýän alawlama hadysasydyr.
Ýürek aritmiýasy – ýüregiň oýandyryjylygynyň, ýygrylşynyň, ritminiň we uruş ýygylygynyň bozulmagy netijesinde ýüze çykýan kadadan daşary ýagdaýydyr.
Kadaly ýagdaýda ýürek bir minudyň dowamynda 60-80 gezek urýar. Ýüregiň her urgusynda onuň bölümleriniň yzygider ýygrylmagy bolup geçýär – ilki alynýürekler, soň mädejikler. Ýüregiň kadaly urgysyndan üýtgän islendik ýagdaýyna aritmiýa diýilýär.
Ýürek keselleriniň we ölümçiligiň statistikasynyň görkezişi ýaly, hemme ýürek keselleriniň arasynda ýurek ritmleriniň bozulmagyndan döreýän ölümçilik 10-15%-i düzýändir.
Käbir adamlaryň aňynda orun alan ýeke-täk ýalan düşünje olary ýalňyşlyga iterýär: haçan-da seni gaýgy-gam, gussa basanda, işleriň ugruna bolmadyk ýagdaýynda, 50 gramjyk aragy jyňkytmaly we sen dünýäň aladasyndan dynýaň... Elbetde, bu ýagdaý belli bir wagt aralygynda aladalardan dyndyryp biler. Ýöne uzak wagtlyk dowam edýän bu hereketler ol adam üçin has uly aladalary – dowamly arakhorlugy (alkogolizm keseli), oňa bolan baglylygy döredip başlar. Islendik araga bolan baglylygyň düýp sebäbini gaýgy-gama, streslere, şowsuzlyklara garşy durmaga başarnygyň ýoklugu bilen baglanyşdyryp bolar.
Ölümiň esasy sebäpleriniň hatarynda dünýä boýunça rak ikinji orny eýeleýär. 2015-nji ýylda bu keselden 8,8 mln adam ýogaldy. Dünýäde her bir altynjy ölümniň sebäbi rakdyr.
↪ Rakdan ölýänleriň 70%-e golaýy pes we orta derejeli girdeýjisi bolan döwletlerde ýaşaýarlar.
↪ Rakdan dörän ölümçiligiň takmynan 1/3 bölegi özüňi alyp barmagyň düzgünine we iymit tertibine bagly bolan esasy bäş sany töwekgelçilik bilen şertlenendir: beden agramynyň ýokary indeksi, miweleriň we gök önümleriň az iýilmegi, fiziki işjeňligiň ýoklugy, temmäkiniň we alkogol içginiň ulanylmagydyr.
↪ Ragyň ýüze çykmagynda esasy faktoryň biri temmäkiniň ulanylmagy bolup, şu keselden ölenler umumy görkezijiniň 22 %-ni tutýar.
Öýken emfizemasy – öýken dokumasynyň üýtgemegi netijesinde onuň çişip ulalmagy bilen häsiýetlendirilýän keseldir. Bu dowamly öýken keseliniň ady grek sözi bolan "emphysao" – çişirmek sözünden gelip çykýandyr.
Dürli sebäpler (öýken keselleri, himiki maddalar, şikesler) netijesinde öýkendäki alweolalaryň araçäkleri dargap, bronhlaryň şahalanýan uçlary giňeýändir. Öýkenler ýel berlen ýaly çişip, olaryň göwrümi ulalýandyr, öýken dokumasynda bolsa howa boşluklary (bully) döreýändir. Bu bolsa döş kapasasynyň çelek görnüşli giňelmegine getirýär. Çişip ulalan öýkeniň bölekleri onuň sag böleklerini basyp, tutuş howa alyşma hadysasynda bozulma döredýär. Şonuň bilen birlikde öýkeniçre basyş hem ýokarlanyp, öýken arteriýasynyň basylmagyna itergi berýändir. Şol bir wagtyň özünde dörän basyşy ýeňip geçmek üçin ýüregiň sag bölümleri hem uly agramlylyk bilen işleýärler. Bu bolsa ýürek myşsasynyň üýtgäp, onuň sag bölümleriniň giňelmegine we "öýken ýüreginiň" döremegine getirýändir.
Ginekomastiýa – erkek göwüsleriniň mäzli ýa-da ýag dokumalarynyň köpelmeginiň hasabyna bir taraplaýyn ýa-da iki taraplaýyn göwrüminiň ulalma ýagdaýydyr. Göwüsde gatylyk, göwüs mäzleriniň ulalmagy, ellenilip barlananda agyry, oňaýsyzlyk ýagdaýlary ýüze çykarylýar. Ginekomastiýada göwüs mäzleri 2-den 10 sm diametre çenli ulalyp bilýär. Ginekomastiýa sagdyn 13-14 ýaşly ýetginjekleriň arasynda 50-70% çenli, 40% töweregi – orta ýaşlylarda, 60-70% – gartaşan adamlarda ýüze çykýar. Ginekomastiýa erkek adamlarda fiziki oňaýsyzlyk we psihologiki kynçylyk döredýändir.
Использование и распространение материалов рекомендуется, однако, воспроизводство и публикации копий материалов не могут быть использованы в коммерческих целях. Дальнейшее использование разрешается в соответствии с условиями лицензии Creative Commons.
Use and dissemination of the materials is encouraged; however, reproduction and cross-posting of copies may not be used for commercial purposes. Further usage is permitted under the terms of the Creative Commons License.
Materiallary ulanmak we ýaýratmak maslahat berilýär. Emma materiallaryň göçürme nusgalaryny gazanç maksady bilen gaýtadan işläp çap etmek gadagandyr. Bu materaillary mundan beýläk Creative Commons lisenziýasynyň şertlerine laýyklykda ulanmak rugsat edilýär.