Eger seniň ýoldaşyň seniň garşylygyňa, "Ýok!" diýýänligiňe garamazdan jynsy gatnaşyk geçiren bolsa, onda ol zorlanma bolýar. Sen: "Ol meniň ýoldaşym ahyryn. Men ony köpden bäri tanaýan. Ol maňa ýakyn adam" diýip geň galmagyň mümkin. Adamyny tanaýandygyňa ýa-da tanamaýandygyňa garamazdan, seniň islegleriňe garşy geçirilýän hereketlere zorlanma (saňa zor salmak) ýaly seredip bolar. Zorlaýjy adam "nätanyş adam bolup garaňky ýerde bukulup üstüňe topulýany" hakykata laýyk gelýän düşünje däldir. Hakykatda we barlaglara görä zorlaýyjy adam aýalyň, gyzyň tanaýan adamsy bolýar.

Suw howdanynda, aýalyň ýanynda erkek adamda eýakulýasiýa bolup döl dökülende aýal göwreli bolup bilmeýär. Muny lukmanlar birnäçe sebäpler bilen düşündirýärler:

Gaýragoýulmasyz kontraseptiw serişdeler öz düzüminde aýallyk gormonlaryň uly mukdaryny saklaýandyrlar. Adyndan belli bolşy ýaly, olar gaýragoýulmasyz, gyssagly ýagdaýlar ýüze çykanda ulanylýandyr: goragsyz jynsy gatnaşyklar geçirlende, zorlanma bolanda, gatnaşyk wagty prezerwatiwler ýyrtylanda. Olary goragsyz jynsy gatnaşyklar geçirlenden soň, birinji 72 sagadyň dowamynda kabul etmek maslahat berilýändir. Bu serişdeleriň (Postinor, Eskapel) birinji gerdejigi kabul edilenden soň, ikinji gerdejigini 12 sagadyň (hökman) dowamynda kabul etmelidir.

Düzüminde gormon saklaýan gerdejikler iki sany aýallyk gormonlarynyň (estrogen we progestinler) emeli sintezirlenen görnüşlerini saklaýandyr we öz düzümleri, mukdarlary, häsiýetleri we ulanyş düzgünleri boýunça tapawutlanýandyrlar. Gormonal serişdeler häzirki wagtda iň ýaýran kotraseptiw usullaryň biri bolup, dogurmadyk aýallaryň arasynda hem ol netijeli ulanylýandyr.

Içilýän gormon gerdejikleri ýumurtgalyklaryň işjeňligini peseldip, aýallyk öýjüginiň emele gelmeginiň öňüni alýarlar, ýatgynyň boýunjygyndaky nemi goýaldyp, spermatozoidleriň ýatygynyň içine geçmegini kynlaşdyrýarlar.

Häzirki wagtda dermanhanalarda we söwda dükanlarynda prezerwatiwleriň dürli görnüşleri satylýandyr. Olar öz öndürijisi, hili, ululygy, reňki boýunça tapawutlanyp bilerler. Hatda düýgurlylygy ýokarlandyrmak maksady bilen olaryň ýüzi halkalysy, digir-digirlisi, ýörite yslysy hem öndürilýär.

Prezerwatiwleriň kiçi, orta we uly ölçegdäki görnüşleri tapawutlandyrylýandyr. Uly prezerwatiwleriň gatnaşyk wagty sypyrylyp gaçmagy, kiçileriň bolsa ýyrtylmagy mümkindir. Ölçegleri seljermek üçin prezerwatiwler satyn alnanda onuň gabynyň arka tarapyna seredip, ýazylan maglumat bilen tanyşmalydyr.

Zenanlar üçin ulanmaga niýetlenen prezerwatiwler edil erkek prezerwatiwleri ýaly lateksden ýa-da poliuretandan edilýändir. Aýal prezerwatiwleri iki gapdaly maýyşgak halkadan ybarat, jynshanany ýadyňa salýan rezin turbajyk görnüşli serişdedir. Onuň bir tarap halkasy ýapykdyr we ol tarapy ýatgynyň boýunjygyna geýdirilip, erkek öýjükleriniň ýatga düşmeginiň öňi alynýandyr. Beýleki tarapy bolsa jynshanadan daşyna çykarylýp, uly jyns dodaklaryň üstünde goýulýandyr. Aýal prezerwatiwlerini jynshana bir aýagyňyzy oturgyjyň üstünde goýup salmak oňaýly bolýandyr. Ol jynshana doly salnandan soň, ony barmak bilen barlap görmek gerekdir, çünki onuň jynshanada towlanmagy mümkin.

Jynsy gatnaşygyň öňýanynda gorag serişdesiniň görnüşi we ulanma düzgüni barada maslahatlaşmak peýdaly bolup, siziň biri-biriňize düşünýandigiňiziň alamaty bolup biler.

Köp erkek adamlar (ýaş oglanlar hem) prezerwatiwiň geýilmeginiň, gatnaşykda düýgurlylygyň peselmegine getirýändigi bilen baglanyşdyrýarlar. Bu pikire garşy sen häzirki öndürilýän prezerwatiwleriň has ýuka görnüşde bolup, duýgurlylyga täsir etmeýändigi baradaky maglumaty orta atyp bilersiň. Onsoňam, göwreliligiň galyp, sen abort ýaly howply lukmançylyk çäresini başdan geçirme ähtimallygynyň prezerwatiw geýmeden has agyr gelýänini bellemeli we düşündirmeli.

Prezerwatiwler jynsy gatnaşyklary arkaly geçýän köp ýokançlyklardan  (meselem, AIW, sözenek, hlamidioz, trihomoniaz we baş) gorap bilýändir. Ýöne jynsy agzalaryň daşyna ýaýrap, adaty galtaşmadan geçip biljek ýokançlyklardan we mugthorlardan gorap bilmeýär: gasyk biti, galtaşykly mollýusk, adamyň papilloma wirusy, gijilewük.

Keselleriň ýokuşma howplulygy oral jynsy gatnaşyklarda, adaty jynsy gatnaşyklardaky ýaly ýokary bolmasa-da, belli bir derejede howplylyk saklanýandyr. Eger agyz boşlugynyň nemli bardasynda ýaralar, kesikler bar bolsa, ýokuşma howpy has hem ýokarlanýandyr. Oral jynsy gatnaşyklarda merezýeliň (siflis), uçugyň, adamyň papilloma wirusynyň ýokuşmagy ähtimaldyr.

Prezerwatiw kanun boýunça näçe ýaşdan berlip (satylyp) başlanýar?

Prezerwatiwler kanun boýunça dermanhanalarda 18 ýaşdan satylyp başlanýar. Ýöne käbir hususy dermanhanalardan, şeýle hem dükanlardan ony 14 ýaşdan satyn alyp bolýandyr.